گروه آینده‌نگاری مواد و انرژی – گاما

درباره ما

آشنایی با اندیشگاه تخصصی آینده پژوهشی و برنامه‌ریزی راهبردی در حوزه نفت، گاز و انرژی

یكي از آسيب‌هاي جدي در حوزه مديريتي گرفتار شدن تصميم گيرندگان در گير و دار مسايل اجرايي روزمره است. مديران اغلب فرصت چنداني براي تفكر و انديشه پیدا نمی کنند و در خوشبينانه‌ترين حالت اگر هم فرصت اين كار را بيابند، در تصميم‌گيري تكيه بر تفكر فردی دارند؛ و بدین علت دستیابی به موفقیت را نمی توانند تضمين کنند. از طرف دیگر، فقدان نگاه آینده نگر در محیط پیچیده و دارای عدم قطعیت امروزی در صنعت نفت و گاز و انرژی و نبود چشم انداز بلندمدت میان سیاستگذاران، مدیران و مجریان این حوزه، موجب تحمیل هزینه‌های گزاف بر کشور و کند شدن رشد ایران در عرصه‌های اقتصادی و صنعتی است.

در شرایطی که فشارهای بیرونی همچون تحریم و نابسامانی های سیاستگذاری و مدیریت داخلی تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مدیران را به فعالیت‌های روزمره فروکاهیده، تشکیل گروه‌های بیرونی در قالب اندیشکده‌ها و اتاق‌های فکر به منزله‌ی عقل منفصل این حوزه‌ها از ضروریات زیست بوم انرژی کشور است.

نقش ارزشمند اندیشگاه‌ها در تعاملات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و تاثير مثبت آن در توسعه و ارتقاي سازمان‌ها، به‌ويژه سازمان‌هاي ارايه دهنده خدمات به قشرهاي متفاوت جامعه، باعث شده است كه اين تشكيلات امروزه جايگاه مهمی در ساختار حکمرانی کشورها پيدا كند.

گروه آینده‌نگاری مواد و انرژی با گرد هم آمدن تعدادی از متخصصان حوزه‌های آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی راهبردی در موضوع نفت و گاز و انرژی در پی آن است که بخشی از نیاز این حوزه به اتاق فکر را برآورده است.

این گروه کار خود را به صورت رسمی از سال 1402 آغاز کرد. این شکل گیری مبتنی بر فعالیت های این گروه در بنیاد توسعه فردا بوده است که از سال 1386 در حوزه انرژی انجام پروژه های مطالعاتی، اندیشگاهی و اجرایی را در دستور کار داشته است.

آنچه این تیم به دنبال آن است، جاری‌سازی تفکر راهبردی و آینده‌نگر در بدنه‌ی تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور و به تبع آن سیاستگذاری این حوزه است.

تسهیل فرآيند تصميم‌گيري از طريق ايجاد «هوشمندي راهبردی» نیز از نتایج مورد انتظار فعالیت گروه‌های آینده‌پژوه از جمله گروه آینده‌نگاری مواد و انرژی است.

گروه آینده نگری مواد و انرژی همکاری با سیاست‌گذاران دولتی را در زمینه تعیین سیاست‌ها و راهبردهای مواد و انرژی انجام می‌دهد. با تحلیل‌های تحقیقاتی و ارایه پیشنهادهای قابل اجرا، گروه به دولت‌ها کمک می‌کند تا سیاست‌های مناسبی را برای بهبود استفاده از مواد و انرژی در آینده تعیین کنند.

فعالیت‌های اصلی اندیشگاه (گروه) آینده نگری مواد و انرژی

محورهای اصلی فعالیت گروه عمدتا در  حیطه های تخصصی مطالعات استراتژیک و آینده نگری در حوزه های موضوعی نفت و گاز، نیرو، محیط زیست است.

در حیطه تخصصی مطالعات استراتژیک، می توان به برنامه ریزی راهبردی صنایع پایین دست نفت و گاز، پژوهشگاه ها و سازمانهای حاکمیتی اشاره نمود. ضمناً پیشبرد فعالیتهای آینده پژوهی همچون تدوین سناریوهای آینده پیش روی سازمان، تدوین ره نگاشت و تحلیل پتنت، پویش محیطی و دیگر روشها نیز طی سال های گذشته توسط این تیم انجام شده است. ایجاد ساختارهای آینده نگری در سازمان ها از جمله دیگر فعالیت های کلیدی این گروه بوده است.

دغدغه گروه آینده مواد و انرژی صورت‌بندی و حل مسأله به شیوه‌ای آینده‌نگرانه بوده است و در این راستا تلاش می کند جهت حل مسائلِ مخاطبین و متعاملین، صرفاً بر کاربست روش‌های علمی آینده‌پژوهی متکی نبوده بلکه رسالت اصلی خود را تسهیل‌گری فرایندهای سیاستگذاری، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در حوزه مواد و انرژی قرار داده است.

لازم به تاکید است که رویکرد اصلی گروه راهبری و پیاده سازی نگاه آینده نگرانه، ایجاد ساختارهای داخلی در سازمان ها برای پیشبرد فعالیت های راهبردی و آینده پژوهی در کنار تدوین گزارش های تحلیلی

تخصص‌های بین‌رشته‌ای اعضای گروه، توانمندی مدیریت دانش خبرگانی و قابلیت پیاده‌سازی روش‌های آینده‌پژوهی متناسب با پروژه‌ها، از جمله مؤلفه‌هایی است که موجب موفقیت گروه و شبکه همکاران آن شده است.

از جمله سایر فعالیتهای اصلی گروه آینده نگاری مواد و انرژی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • پژوهش‌های کاربردی: انجام پژوهش در زمینه استخراج، تولید و استفاده از نفت، گاز و منابع انرژی جایگزین مانند انرژی های تجدیدپذیر. این پژوهش‌ها می‌تواند بر روی بهبود روش‌ها و فناوری های تولید و استفاده از منابع انرژی، کاهش آلاینده ها و بهره‌وری انرژی تمرکز داشته باشند.
  • تدوین اسناد راهبردی: طراحی و ارائه اسناد راهبردی در کشور و منطقه برای سازمانها و صنایع، جهت توسعه و بهره‌برداری بهینه از منابع نفت، گاز و انرژی. این اسناد می‌تواند با توجه ویژه به منابع، فناوری‌ها و سرمایه انسانی زمینه تصمیم‌سازی و اتخاذ سیاست را برای نهادهای حاکمیتی فراهم نماید.
  • آینده‌نگری و کشف سناریوهای بدیل: توجه به تغییرات احتمالی پیش رو و شناسایی عوامل عدم قطعیت گامی موثر در برنامه‌ریزی و توسعه حوزه نفت و انرژی خواهد بود. ارائه اطلاعات دقیق از شکل‌گیری پیشران‌های کلیدی با در نظر گرفتن تحولات منطقه و جهان کمک بسزایی برای تصمیم‌گیری به مدیران ارشد ارائه می‌دهد.
  • آموزش و انتقال دانش: ارائه برنامه‌های آموزشی و توسعه مهارت‌های مورد نیاز برای صنعت نفت، گاز و انرژی در جامعه. این شامل آموزش متخصصان برای توسعه فناوری‌های نوین، بهره‌برداری بهینه از منابع انرژی و اطلاع‌رسانی درباره کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و انتقال به فناوری‌های سبزتر است.
  • همکاری و شبکه‌سازی: برقراری همکاری و ایجاد شبکه‌های مشترک با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، صنعت و سازمان‌های دولتی و بین‌المللی مرتبط با حوزه نفت، گاز و انرژی. این همکاری‌ها می تواند در انتقال دانش، ارتقاء فناوری و تسهیل تبادل اطلاعات و منابع بهره‌برداری از منابع انرژی کمک کند. گروه آینده نگری مواد و انرژی برای مشارکت در طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی خود، با دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی، صنعتگران و دولت همکاری می‌کند.
  • مدیریت ریسک: تحلیل ریسک‌های محتمل در حوزه نفت، گاز و انرژی و ارائه راهکارهای مدیریتی برای کاهش تأثیرات آنها. این شامل تحلیل تأثیرات زیست محیطی، راهکارهای ایمنی و بهره‌وری انرژی است.

تحلیل فنی-اقتصادی: گروه با استفاده از مدل‌سازی‌های فنی-اقتصادی، ارزیابی هزینه‌ها و مزایای روش‌ها و فناوری‌های جدید در زمینه مواد و انرژی را انجام می دهد. این خدمات در ارزیابی عواقب مالی، اجتماعی و محیطی استفاده از فناوری‌های مختلف در صنایع و کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اهداف اصلی گروه آینده نگری مواد و انرژی

  • بررسی روند‌های فناوری و علمی در زمینه مواد و انرژی
  • پیش‌بینی نیازهای جامعه در آینده در زمینه مواد و انرژی
  • شناسایی و ارزیابی محدودیت‌های محیطی برای تولید و استفاده از مواد و انرژی
  • پیشنهاد راهکارهای عملی و سیاست‌های اجرایی برای استفاده بهینه از منابع طبیعی و تولید انرژی پاک
  • همکاری با سایر گروه‌ها و سازمان‌ها در زمینه آینده نگری مواد و انرژی